دکتر رضی خسروشاهی *
مقایسه کیفیت فرآورده‌های گوشتی ایران در بازارهای جهانی همواره یکی از موضوعاتی بوده که در کانون توجه فعالان اقتصادی قرار گرفته است، اما متاسفانه به دلیل نبود نظارت مستمر و پایش با کیفیت، تولیدکنندگانی با درجه‌بندی متفاوت در عرصه این صنعت فعالیت دارند. البته این نکته را باید در نظر داشت که کارخانه‌هایی هم در کشور فعالیت دارند که در سطح بین‌المللی فرآورده‌های گوشتی تولید می‌کنند.
در صنعت فرآورده‌های گوشتی عمدتاً کیفیت بالا مساوی با استفاده از گوشت بیشتر در محصولات است، زیرا زمانی که موضوع کیفیت فرآورده‌های گوشتی مطرح می‌شود، به دلیل اینکه پایه این محصولات گوشت است، هرچه از گوشت بیشتر استفاده شود به معنای بالاتر بودن کیفیت است. با وجود این، تبلیغات منفی در پشت این صنعت بسیار زیاد است. علت آن را باید در دو نکته جست‌وجو کرد. نخست اینکه باید پذیرفت در تمام صنایع چه تولیدی، چه بازرگانی اگر درجه‌بندی در کیفیت لحاظ نشود، کاملا بی‌معنی است. دومین نکته این است که بسیاری از متخصصان تغذیه متاسفانه یک توصیف غیر کارشناسانه در خصوص مصرف فراورده‌های گوشتی دارند و مصرف آنها را کاملا مضر می‌دانند.
علاوه بر این مسائل، یکی دیگر از موضوعاتی که در چند وقت اخیر چالش‌هایی برای صنعت فرآورده‌های گوشتی به وجود آورده، افزایش قیمت گوشت است. از آنجاییکه عمده ترین ماده اولیه در این فرآورده‌ها،
گوشت قرمز و مرغ است، بررسی‌ها نشان می‌دهد ریشه افزایش قیمت گوشت به افزایش نرخ ارز بازمی‌گردد. در این میان، چندنرخی شدن قیمت ارز باعث رانت و فساد می‌شود و گوشت هم فارغ از این موضوعات نیست. با پرداخت دلار ۴۲۰۰ تومانی این انگیزه برای فعالان اقتصادی ایجاد می‌شود که حجم زیادی گوشت یا دام را وارد و آن را با نرخ‌های بالاتری به کشورهای همجوار صادر کرده و یا اینکه احتکار نمایند. در کنار این موضوع، تحریم‌های یک‌جانبه آمریکا باعث شده است که نقل و انتقال پول به خارج از کشور سخت شود و بازرگانان نتوانند به اندازه کافی گوشت وارد کنند. این موضوع اکنون بزرگ‌ترین چالش کل صنایع کشور است.
موانع و دست‌اندازهای صادراتی فرآوردهای گوشتی نیز یکی دیگر از موضوعاتی است که فعالان این صنعت با آن روبه رو هستند. واقعیت این است که باید برای صادرات این محصولات مجوزهای لازم را از سازمان‌های بهداشتی و سازمان دامپزشکی اخذ کرد .
پیچیدگی کارهای اداری، موضوعات گمرکی، نقل و انتقالات مالی، حمل و نقل و بحث‌های بیمه‌ای از مهم‌ترین عواملی هستند که هم هزینه‌های صادراتی و هم ریسک صادرات را افزایش داده است. در این میان، یکی از دغدغه‌های صنعتگران و تولیدکنندگان وجود نقدینگی و سرمایه در گردش است. از آنجا که ارزش پول ملی کاهش چشمگیری داشته و نرخ ارزهای معتبری مانند دلار و یورو افزایش یافته، قیمت تمام‌شده محصولات نیز افزایش چشمگیری پیدا کرده است. با توجه به این مسائل، خرید مواد اولیه به صورت نقدی یا حتی پیش‌پرداخت صورت میگیرد. همین موضوع باعث شده است به حجم نقدینگی بیشتری برای در چرخه ماندن نیاز باشد.
یکی دیگر از مهم‌ترین مشکلات این صنعت بحث اطلاع‌رسانی نادرست است . متاسفانه در سال‌های گذشته با خبرهایی که در شبکه‌های اجتماعی و رسانه‌های مختلف به اشتباه منتشر شده است، ذهن مصرف‌کنندگان نسبت به مصرف این نوع محصولات منفی شده و همین موضوع سرانه مصرف فرآورده‌های گوشتی را نسبت به یک دهه گذشته به‌شدت کاهش داده است. به همین دلیل بسیاری از کارخانه‌ها یا تعطیل شدند یا با ظرفیت‌های کمی تولید دارند. در این راستا سازمان‌ها و نهادهایی که ذی‌نفع یا اینکه نظارتی هستند و دانش کافی دارند باید واقعیات را به مخاطبان و مردم اطلاع‌رسانی کنند که این صنعت بیش از این لطمه نخورد.
متاسفانه باید متذکر شویم که اگر شرایط اقتصادی اخیر کشور همچنان حاکم باشد، نمی‌توان چشم‌انداز خوبی را برای این صنعت متصور شد. این نکته مهم جز با بالا بردن سطح کیفی محصولات محقق نخواهد شد. شرکت‌ها باید به صادرات پایدار بیندیشند و بازارهای صادراتی خود را بیابند و توسعه دهند، اما اگر صرفا به هدف کسب سود موقت وارد بازارهای هدف شوند و جنس بی‌کیفیت را به مشتریان عرضه کنند، تنها باعث بدنامی کالاهای ایرانی می‌شوند؛ بنابراین اگر واقعا تولیدکننده‌ای می‌خواهد صادرات انجام دهد، نخست باید به سطحی از کیفیت رسیده باشد.
در نهایت باید گفت چالش‌های ارزی، صادراتی و وجود تولیدکنندگان زیرپله‌ای چالش امروز تمام صنایع و صنعتگران کشور است. دردهای مشترکی که نه تنها در صنعت فرآورده‌های گوشتی بلکه در سایر صنایع نیز دیده می‌شود. سیاستگذاران و تصمیم گیرندگان صنعت کشور در شرایط فعلی باید این موانع را شناسایی کرده و در راستای بهبود و اصلاح آنها گام‌های اساسی بردارند. توسعه صادرات و استقرار تولیدکنندگان ریشه دار در صنایع آن هم در شرایط اقتصادی امروز کشور، می‌تواند چراغ راهی برای روزهای سخت آینده باشد.
- عضو کمیته فنی انجمن
