در گفت‌وگو با مهندس مصطفی عبداللهی مدیر شرکت فرآورده‌های گوشتی رباط تشریح شد؛
بازآفرینی هویت برند در «رباط»
برند رباط، علی‌رغم جایگاه متعالی خود در صنعت غذای ایران، با چالش‌هایی نظیر تشابه اسمی محدودیت دسترسی به گوشت برزیلی و فشارهای اقتصادی دست‌وپنجه نرم می‌کند. این برند معتبر با بازآفرینی هویت، گسترش سبد محصولات و تأسیس دانشگاه علمی کاربردی، در تلاش است تا میراث دکتر قازاریان را حفظ کرده و در بازار رقابتی، پیشتاز باقی بماند.
با مهندس مصطفی عبداللهی، مدیرعامل شرکت فرآورده های گوشتی «رباط» درباره چالش‌ها و مسائل موجود در مسیر تولید فرآورده‌های گوشتی صحبت کردیم که با هم ماحصل آن را می‌خوانیم:
مهم‌ترین چالشی که تولیدکنندگان صنعت فرآورده‌های گوشتی با آن دست و پنجه نرم می‌کنند، چیست؟
از جمله چالش‌های اصلی تمام صنایع کوچک سرمایه در گردش است که متاسفانه تحت تاثیر افزایش تورم و کاهش تقاضا قرار گرفته است و تامین منابع مالی و سیاست‌های انقباضی بانک مرکزی نیز تأمین منابع مالی را دشوارتر کرده است و این امور کاملا بر خلاف تأکیدات سالانه رهبر معظم انقلاب مبنی بر حمایت از تولید و متضاد با این هدف انجام می‌شود.
یکی از مشکلات اساسی دیگر که به صنعت غذا و جریان تولید آسیب وارد می‌کند؛ فقدان سیاست‌گذاری یکپارچه است و نبود متولی مشخص و مدیریت واحد، دستگاه‌های نظارتی را به رویکردهای چندجانبه و گاه متضاد سوق داده است که هر دستگاه با معیارهای خاص خود به صنعت غذا نگاه می‌کند و این نبود هماهنگی، دیدگاه کل‌نگر و متناسب با استانداردهای جهانی را از این بخش دریغ کرده است.
چالش دیگر، انتشار هرساله فهرست کالاهای آسیب‌رسان بدون توجه به استانداردهای جهانی و شرایط حاکم بر اقتصاد ایران است که نگاه صرفاً آکادمیک و غیرتخصصی برخی تصمیم‌گیران، به ایجاد ابهام، بی‌اعتمادی و شکست در اذهان عمومی نسبت به این صنعت منجر شده و جایگاه آن را تضعیف کرده است.
عدم دسترسی به مواد اولیه نیز از دیگر موانع جدی این صنعت است. با توجه به اتفاقاتی که در سطح
بین الملل در حال رخ‌دادن است، محدودیت‌های ناشی از تحریم‌ها و نوسانات سیاست‌های بین‌المللی بیش از هر زمان دیگری تاثیرات خود را نشان می‌دهد و دسترسی به مواد خام دامی، به‌ویژه گوشت باکیفیت برزیلی که زمانی پایه اصلی تولید بود، را عملاً غیرممکن کرده است. علاوه بر این، نبود نظارت کافی بر تخصیص ارز، مشکلات را دوچندان کرده است، چراکه اگرچه ارز نیمایی برای واردات مواد اولیه تخصیص می‌یابد، اما این مواد اغلب با نرخ بازار آزاد ارز به دست تولیدکنندگان می‌رسد. ارز اختصاصی اصولا ارز نیمایی است، اما آنچه که در بازار و در تمام کالاها دریافت می‌کنیم، با قیمت ارز آزاد و رقم بسیار بالایی است و با رقم واقعی کالا را خریداری نمی‌کنیم و این قضیه فساد ایجاد کرده است و می‌توان ادعا کرد که این شکاف قیمتی، هزینه‌های تولید را به شدت افزایش داده و توان رقابتی تولیدکنندگان را کاهش داده است.
سؤالم از نهادهای نظارتی این است که چرا با وجود شفافیت در فرآیند تخصیص ارز، ورود کالا و دپوی آن نظارت مؤثری بر توزیع و مصرف این منابع صورت نمی‌گیرد؟ این موضوع که چندان پیچیده نیست، همچنان بدون پاسخ مانده و به یکی از پرسش‌های جدی فعالان صنعت غذا از سیاستگذاران تبدیل شده است. بار دیگر تأکید می‌کنم که سیاستگذاران باید از ظرفیت انجمن‌های صنفی و تخصصی این حوزه بهره‌مند شوند. استفاده از دانش و تجربه این تشکل‌ها می‌تواند به تدوین سیاست‌هایی کارآمدتر و رفع موانع تولید کمک کند.
برنامه‌ریزی صنعت برای واردات، چندان موضوع مبهمی نیست و به تخصص خاصی نیز نیاز ندارد چراکه تعداد شرکت‌ها و پروانه‌های رسمی مشخص است و به همین دلیل نیز برنامه‌ریزی برای واردات مواد خام دامی چندان دچار پیچیدگی نیست و تنها به اراده قوی نیاز دارد تا رانتی که وجود دارد را بتوانند مدیریت کنند و امیدواریم که در سنوات آتی این اتفاق رخ دهد.
از جمله مشکلات جدی دیگری که در سنوات گذشته نیز وجود داشته و در مصاحبه‌های قبلی یادآور شدم، دسترسی به نیروی انسانی است، چراکه برخی از مفاهیم روز دنیا متعلق به اقتصاد ایران نبوده است و به برخی از فعالیت‌ها همچون اسنپ و تپسی، بدون مطالعه مجوز داده شده است.
بر اساس آمار، حدود 2.5 میلیون نفر در حوزه تاکسی‌های اینترنتی فعالیت می‌کنند. این تعداد نه‌تنها تقاضای قابل‌توجهی برای مصرف بنزین ایجاد کرده، بلکه نشان‌دهنده خروج نیروی انسانی از بدنه صنعت به سمت مشاغل خدماتی غیرمولد است. این مهاجرت نیروی کار، نتیجه محدودیت‌های متعددی از جمله اختلاف بین دستمزدهای مصوب و واقعیات بازار، فریز دستوری قیمت‌ها توسط سازمان تعزیرات و نبود نظارت مؤثر بر مولفه‌های اقتصادی است. این عوامل، تمایل نیروی انسانی به حضور در بخش تولید را کاهش داده و چالش‌های جدی برای صنعت ایجاد کرده است.
اقتصاد ایران به‌واسطه فعالیت شرکت‌های کوچک و متوسط به حرکت درمی‌آید، اما بی‌توجهی به الزامات این بخش، خطر شکست این بنگاه‌ها را به دنبال دارد و خروج هر یک از این شرکت‌ها از چرخه تولید، ضربه‌ای جدی به اقتصاد کشور وارد می‌کند. این در حالی است که با وجود تأکیدات مکرر رهبر انقلاب بر حمایت از تولید، در سال‌های گذشته اراده‌ای برای تحقق شعارهای سال مشاهده نشده و این نقیصه، آسیب‌های گسترده‌ای به دنبال داشته است.
یکی از چالش‌های اصلی، سیاست‌های مالیاتی ناکارآمد است. در حالی که رویکرد حمایتی در بسیاری از کشورها معافیت تولید از مالیات‌های سنگین را در بر می‌گیرد، در ایران این سیاست اجرا نشده و مالیات‌های دستوری بدون توجه به واقعیات، فشار مضاعفی بر تولیدکنندگان وارد کرده است. این موضوع، نارضایتی گسترده‌ای در میان فعالان این حوزه ایجاد کرده و تولیدکنندگان خود را تنها می‌بینند. در این میان، سازمان‌ها و نهادها با دید بهره‌برداری به بخش تولید نگاه می‌کنند، در حالی که تولیدکننده چاره‌ای جز ادامه فعالیت ندارد. جمع‌آوری خط تولید یا تعدیل نیروی انسانی به‌سادگی ممکن نیست و در نهایت، فشارهای دولتی بیش از دلالان یا شرکت‌های خدماتی، بر دوش تولیدکنندگان سنگینی می‌کند.
در بین صحبت‌ها اشاره کردید که گوشت برزیلی تبدیل به رویا شده است و این درحالیست که طی یک سال گذشته شاهد واردات گوشت از پاکستان، مغولستان و روسیه هم بوده‌ایم بنابراین چطور می‌توانیم از آن به عنوان رویا یاد کنیم؟
دسترسی به گوشت برزیلی، که یکی از مواد اولیه کلیدی در صنعت غذای ایران بوده، به شدت دشوار شده است. محدودیت‌های بین‌المللی در حوزه کشتیرانی و بیمه، فرآیند سفارش‌گذاری از برزیل را مختل کرده و به شکست این زنجیره منجر شده است. این اطلاعات بر اساس شنیده‌ها از متخصصان فعال در این حوزه است که بر کیفیت برتر گوشت برزیلی تأکید دارند.
گوشت دام برزیلی به دلیل تغذیه گیاهی، از نظر کیفیت با گوشت دام هندی و پاکستانی تفاوت قابل‌توجهی دارد. در گذشته، گوشت هندی صرفاً برای محصولات گرمادیده استفاده می‌شد، اما اکنون مجوز مصرف خانوار نیز دریافت کرده است. اگرچه اظهارنظر فنی در این زمینه نیازمند تخصص در حوزه دامپزشکی است، اما متخصصان این حوزه می‌توانند روشن کنند که آیا مصرف این نوع گوشت برای سلامت جامعه مضر است یا می‌تواند به تأمین نیازهای غذایی نسل ایرانی کمک کند؟
در حال حاضر، قیمت گوشت برزیلی، به‌ویژه بغل ران که در تولید سوسیس و کالباس کاربرد دارد، به حدود ۵۲۰ هزار تومان در بازار ایران رسیده است. این افزایش قیمت، تولید را با چالش جدی مواجه کرده، زیرا جامعه توان تحمل افزایش قیمت در کالاهای لوکس مانند سوسیس و کالباس را ندارد. این فشارها، صنعت غذا را در تنگنا قرار داده است. علاوه بر این، دسترسی به گوشت وارداتی، چه برزیلی و چه هندی و پاکستانی، روزبه‌روز محدودتر می‌شود. با وجود آمارهای انبوه سفارش‌گذاری و واردات، اثری از این منابع در بازار برای تولیدکنندگان دیده نمی‌شود و این نقیصه، تأمین مواد اولیه را به معضلی بزرگ تبدیل کرده است.
سال ۱۴۰۴ از سوی مقام معظم رهبری با عنوان «سرمایه‌گذاری برای تولید» نام‌گذاری شده است. با توجه به اینکه در شرایط فعلی، فعالیت‌هایی مانند دلالی، خرید و فروش ارز و ملک، یا حتی احتکار، سود بیشتری نسبت به تولید واقعی دارند، به نظر شما مهم‌ترین پیش‌نیازهای ایجاد انگیزه برای هدایت سرمایه‌ها به سمت بخش تولید چیست؟ همچنین، دولت از چه ابزارها و مشوق‌هایی می‌تواند استفاده کند تا سرمایه‌گذاران را به جای ورود به بازارهای غیرمولد، به سرمایه‌گذاری در تولید ترغیب کند؟
شفاف‌ترین راهکار برای جذب سرمایه، بهره‌گیری از ظرفیت بورس است، اما برای شرکت‌های کوچک و متوسط، هیچ الگوریتم مشخصی در این زمینه وجود ندارد. بیش از دو ماه از سال جدید گذشته، اما حتی کمیته‌ای برای عملیاتی کردن شعار سال تشکیل نشده است و این در حالیست که شرکت‌های بزرگ در اقلیت هستند و چرخ‌دنده‌های اصلی اقتصاد ایران، یعنی شرکت‌های کوچک و متوسط، نیازمند حمایت و فعال‌سازی هستند.
بانک‌ها، به‌عنوان بزرگ‌ترین تأمین‌کننده سرمایه در گردش این شرکت‌ها، با سیاست‌های انقباضی خود، نه‌تنها تسهیلات جدیدی ارائه نمی‌دهند، بلکه از تمدید تأمین‌های مالی سال‌های گذشته نیز امتناع می‌کنند. این رویکرد، عملاً مانع ترغیب سرمایه‌گذاران برای ورود به بخش صنعت و اقتصاد شده است. فقدان راهکارهای مشخص و عدم فعالیت مؤثر در این حوزه، نشان‌دهنده کم‌توجهی به نیازهای شرکت‌های کوچک است که خود بانک‌ها نیز در این زمینه از متخلفان اصلی به شمار می‌روند.
برند« رباط» یکی از برندهای شناخته‌شده و معتبر در بازار کشور است. لطفاً در مورد سیر تکاملی این برند توضیح دهید. به عنوان مدیر این مجموعه، چه فعالیت‌هایی انجام داده‌اید که منجر به پیشرفت‌های کنونی برند« رباط»شده است؟
برند« رباط» به لطف میراث ارزشمند دکتر قازاریان، از جایگاه ویژه‌ای در اذهان عمومی برخوردار است. دکتر قازاریان، استاد برجسته علوم دامپزشکی دانشگاه تهران و دارای سابقه مدیریتی درخشان در سال‌های پیش از انقلاب، با تلفیق دانش و تجربه، ساختار تولیدی« رباط» را به گونه‌ای بنیان نهاد که این برند به یکی از نام‌های مورد اعتماد مصرف‌کنندگان ایرانی تبدیل شده است و این جایگاه، نتیجه تعهد« رباط» به کیفیت و استانداردهای بالای تولید است که همچنان مورد استقبال مردم قرار دارد.
مدیریت کنونی« رباط» با هدف تداوم مسیر ترسیم‌شده توسط دکتر قازاریان، تلاش‌های گسترده‌ای برای بهبود فرآیندهای تولید و گردش مواد اولیه انجام داده است که این اقدامات، ضمن حفظ کیفیت محصولات، به ارتقای کارایی عملیاتی منجر شده است و علاوه بر این،« رباط» با درک مسئولیت اجتماعی خود نسبت به صنعت و جامعه، گام‌های نوآورانه‌ای برداشته که از جمله آن‌ها می‌توان به تأسیس دانشگاه علمی کاربردی تخصصی در حوزه صنعت غذا اشاره کرد.
این دانشگاه، که مجوز آن در سال گذشته اخذ شده، با هدف تربیت نیروی انسانی آگاه و متخصص در صنعت غذا راه‌اندازی شده است. صنعت غذا، هرچند از دور ساده به نظر می‌رسد، اما به دلیل پیچیدگی‌های عملیاتی و حساسیت‌های مرتبط با مواد اولیه زنده، نیازمند دانش و مهارت‌های تخصصی است چراکه مواد اولیه این صنعت در هر مرحله از تولید دستخوش تغییرات (اضافه یا کسورات) می‌شوند و همزمان توسط مصرف‌کننده مورد استفاده قرار می‌گیرند. این ویژگی، لزوم رعایت استانداردهای دقیق و پیچیده‌تر نسبت به سایر صنایع را برجسته می‌کند بنابراین دانشگاه علمی، کاربردی« رباط» با هدف آموزش مفاهیم تخصصی صنعت غذا به پرسنل طراحی شده تا آن‌ها با آگاهی کامل از استانداردها و الزامات این حوزه فعالیت کنند.
این ابتکار، نه‌تنها به ارتقای کیفیت تولید کمک می‌کند، بلکه تعهد«رباط» به توسعه پایدار صنعت و پرورش نیروی انسانی متخصص را نشان می‌دهد. طبق برنامه‌ریزی‌های انجام‌شده، این دانشگاه قرار است از مهرماه و در سال تحصیلی ۱۴۰۴-۱۴۰۵، ابتدا با پذیرش پرسنل داخلی «رباط» فعالیت خود را آغاز کند.
« رباط» با تکیه بر میراث دکتر قازاریان و با تلاش برای بهبود مستمر، نه‌تنها به حفظ جایگاه خود در بازار ادامه داده، بلکه با ابتکاراتی مانند تأسیس دانشگاه علمی کاربردی، مسئولیت اجتماعی خود را نیز به انجام رسانده است. این اقدامات«رباط»را به الگویی برای سایر فعالان صنعت غذا تبدیل کرده و نشان‌دهنده عزم این برند برای پیشرفت در شرایط چالش‌برانگیز اقتصادی است.
لطفاً تاریخچه‌ای از برند« رباط» بفرمایید و در این برند چند محصول تولید می‌کند؟
برند «رباط» نامی معتبر در صنعت غذای ایران، در بدو ورود مدیر کنونی با چالشی در حوزه هویت برند مواجه بود. به دلیل تشابه اسمی با مجموعه‌ای دیگر که محصولاتی نظیر ساندویچ، سوسیس بندری و سالاد الویه تولید می‌کرد، ابهاماتی در اذهان عمومی شکل گرفته بود اما این مجموعه، که از نظر کیفیت و هویت با «رباط» اصلی متفاوت بود، نیازمند تمایزسازی و بازآفرینی برند بود.
برای رفع این ابهام و تقویت جایگاه «رباط»، مدیر مجموعه اقدام به بازطراحی هویت بصری برند کرد. لوگوی جدید« رباط» با فونت انگلیسی، پرچم ایران و نماد کله گاو طراحی شد تا به‌عنوان نشانه‌ای از اصالت و کیفیت، در ذهن مصرف‌کنندگان تثبیت شود. این اقدام، به آگاهی عمومی نسبت به تفاوت «رباط» اصلی با دیگر مجموعه‌ها کمک کرد و تأکید داشت که محصولات ساندویچ و سوسیس بندری با نام‌های مشابه، ارتباطی با رباط ندارند.
تحت مدیریت جدید، سبد محصولات «رباط» از حدود ۶۰ محصول به ۱۲۰ محصول (SKU) افزایش یافت. این گسترش شامل تنوع در دسته‌های مختلف از جمله فرآورده‌های گوشتی (سوسیس، کالباس، برگر، ناگت) و محصولات بسته‌بندی‌شده است. علاوه بر این«رباط» با اخذ مجوز تولید ساندویچ تحت برند قازاریان، وارد حوزه فروش سازمانی شده و این محصولات را به‌عنوان میان‌وعده‌های سازمانی عرضه می‌کند. این استراتژی، پاسخی به نیازهای خاص بازارهای سازمانی و شرکتی است به منظور ماندگار کردن نام دکتر قازاریان، بنیان‌گذار علمی و معنوی« رباط» برند قازاریان شکل گرفت و این برند که هم‌اکنون حدود ۸۰ محصول را در بر می‌گیرد، شامل سوسیس، کالباس، ساندویچ Brindisi، برگر و غذاهای آماده است. اگرچه مجوز تولید ۸۰ محصول برای این برند اخذ شده، از ابتدای سال جاری تاکنون هفت محصول به‌صورت رسمی لانچ شده است. این برند با تمرکز بر کیفیت و نوآوری، به‌عنوان بخشی از استراتژی «رباط» برای نفوذ متفاوت در بازار، در حال توسعه است.
«رباط» با اتخاذ مدلی متمایز از روندهای رایج صنعت غذا، در حال برنامه‌ریزی برای لانچ گسترده‌تر محصولات خود است. این رویکرد، که هنوز به‌طور کامل اجرا نشده، نویدبخش تحولی در نحوه حضور «رباط» در بازار است و گسترش سبد محصولات، بهبود بسته‌بندی و تمرکز بر عرضه سازمانی، بخشی از این استراتژی محسوب می‌شود که با هدف پاسخگویی به نیازهای متنوع مصرف‌کنندگان طراحی شده است.
افزایش تعداد محصولات «رباط» به 120 SKU و توسعه برند «قازاریان» با ۸۰ محصول، نشان‌دهنده تعهد مدیریت به رشد و نوآوری است. این دستاوردها در شرایطی حاصل شده که صنعت غذا با چالش‌هایی نظیر محدودیت دسترسی به مواد اولیه و فشارهای اقتصادی مواجه است. «رباط» با بازآفرینی هویت برند و گسترش سبد محصولات، نه‌تنها جایگاه خود را در بازار تثبیت کرده، بلکه با ابتکاراتی مانند برند قازاریان، میراث دکتر قازاریان را نیز زنده نگه داشته است.